Morgenavond start het Nederlandse publiek na de enorme #TVOH rit gelijk door in een nieuwe serie van X-Factor. Is dat niet teveel van het goede? Of is er echt behoefte aan?
We leven in een tijdperk van celebrity culture, waar echt iedereen zijn 15 minutes of fame lijkt te krijgen. En waar mensen zelf niet de ster worden, lijkt het aanbidden van de ‘Idols’ de nieuwe religie.
Dus enerzijds streven mensen de beroemdheid na, anderzijds worden gewone mensen (‘someone like me’) binnen hele korte tijd gekatapulteerd tot grote sterren. En maar al te vaak doven die sterren met eenzelfde tempo. Omdat er weer een volgende zich heeft aangediend. Het huidige tijdperk van celebrity culture wordt gekenmerkt door ‘wegwerpsterren’.
Dat The Voice of Holland en X-Factor direct aansluiten in de programmering lijkt niemand heel raar te vinden. Maar aan de andere kant wordt het wel bemerkt, en worden de mensen die erbij betrokken zijn er wel over bevraagd. Zelfs RTL zelf vind het blijkbaar nodig, en acceptabel om het volgende op hun website te zetten:
Vergeet Ben Saunders en The Voice of Holland, vanaf vrijdag begint X Factor en wordt er gezocht naar nieuw zangtalent.
Maar is dit echt zo, zoeken naar nieuw zangtalent? Een redelijk bekende blogger/schrijver die ik volg op Twitter, Mitch Joel, tweette onlangs:
“I don’t think American Idol is about singing. It is about stories of hopes and dreams… and it’s nice.”
Volgens mij de spijker op zijn kop. Het gaat bij het programma Idols of X-Factor niet om zingen. Dat is in ieder geval niet het belangrijkste. Het gebrek aan zelfkennis en zelfbescherming zorgt in de eerste uitzendingen van de reeks voor amuserende televisie. De discrepantie tussen de mening van degene die auditie doet en de jury is soms schrijnend. En de persoon die wordt afgewezen moet af en toe afgeserveerd worden voordat hij of zij bereid is de auditieruimte te verlaten. Met publieke vernedering als onverwachte uitkomst van hun auditie.
Wat beweegt deze, voornamelijk jonge mensen om zich zo op nationale televisie bloot te geven? Maakt het ze niets uit? Nee, het lijkt erop dat ze vaak een beeld van eigen kunnen hebben ontwikkeld dat niet helemaal strookt met de gangbare normen van wat goed gevonden wordt. Een onderzoek van Pew Research Center (2007), toonde aan dat 81 procent van de 18-tot-25-jarigen (‘Generation Next’) aangaven dat hun top-doel is om ‘beroemd te worden’. Pew refereert aan deze leeftijdsgroep ook wel als de “Look at Me” generatie.
Waar TVOH een kwalitatieve voorselectie deed, en vooral (semi-) professionele muzikanten en conservatorium studenten verder kwamen, en daarnaast een blinde auditie voor de jury had (de gimmick met de omdraaiende stoelen), laat X-Factor vooral iedereen toe die een shot to fame wil doen. Hoe afwijkend hun realiteitszin ook, misschien in de auditierondes zelfs wel: hoe afwijkender, hoe beter. Een van de meest in het oog springende voorbeelden van ”Look at Me” is wel de auditie van “Bikini Girl” bij American Idol. Inderdaad, ze heeft de bijnaam voor een reden gekregen. Wil je het zien, dan is hier een link naar het filmpje. Ze zegt zelfs: ”Look at Me”…
Later, wanneer de spoeling dunner wordt, wordt het talent (wat dat dan ook is) steeds belangrijker. Het allerbelangrijkste is echter, zoals we ook zagen bij The Voice of Holland, de populariteit van een kandidaat. Uiteindelijk komt het neer op de meeste stemmen, en is het meer een popularity-contest dan een talent show. Deze populariteit heeft vooral te maken met de gezochte ‘X-Factor’.
Wat is nu de X-Factor waarnaar vanaf morgen gezocht gaat worden? Is dit echt een ‘X’, of toch enigzins te definiëren? De onderzoekers Rena Subotnik en Linda Jarvin hebben in hun onderzoek “Beyond Expertise – Conceptions of Giftedness as Great Performance” 80 respondenten ondervraagt over hun muzikale carrière. Drie belangrijke persoonskenmerken komen naar voren als voorwaardelijk voor het bereiken van de top: intrinsieke motivatie, charisma en muzikaliteit. De X-Factor bestaat uit deze drie basiskenmerken, aangevuld met andere factoren. Een logische complementaire kwaliteit is bijvoorbeeld fysieke aantrekkelijkheid. Wat ik hierin interessant vind, is het punt van intrinsieke motivatie. De mensen met authenticiteit en een oprechte wil muzikant te worden, zijn in tegenstelling tot de ‘look at me’s’ de kanshebbers voor de eindzege.
Het zou in ieder geval een mooi psychologisch veldonderzoek zijn om tijdens de auditierondes de deelnemers te ondervragen, te ‘profilen’ en degenen die doorgaan verder te volgen.
Misschien kunnen we niet allemaal beroemd worden, maar we kunnen er vast veel van leren.